امروزه با توجه به وسعت دنیای ارتباطات و فن آوری های اطلاعاتی و گسترش رسانه های اینترنتی و مجازی ، تهاجم کشورهای استکباری از حالت جنگ نظامی و سخت (Hard war ) خارج و به جنگ نرم(soft war ) تغییر ماهیت داده است.
جنگ نرم به هر گونه اقدام روانی و تبلیغاتی گفته می شود که هدف آن جامعه یا گروه است و عمده تفاوت آن با جنگ سخت (نظامی ) ، عدم درگیری و استفاده از سلاح های نظامی می باشد زیرا در جنگ نرم از سلاح های تبلیغاتی ، اعتقادی استفاده می شود؛ به تعبیر دیگر جنگ نرم استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن است، به منظور تاثیر گذاری بر عقاید ، فرهنگ ، سیاست ، احساسات ، تمایلات ، رفتار و مختصات فکری دشمن با توسل به شیوه هایی که موجب پیشرفت مقاصد امنیت ملی می شود است.
جنگ نرم مسئله ی نوینی نبوده و از سبقه ی تاریخی برخوردار می باشد، بدان صورت که در ابتدا چهره ی ساده ای داشته یعنی به صورت شایعه پراکنی،دروغ و اهانت بوده اما با گذشت زمان و تحولات و پیچیدگی های روز افزون اجتماعی، این رویکرد نیز پیشرفت نموده و از پیچیدگی، ظرافت و تاثیر گذاری بیشتری برخوردار گشته است، حال این تفکر که حمله رسانه های مخالف به جبهه ی جمهوری اسلامی ایران در جنگ نرم از سال 1388 ( پس از انتخابات ریاست جمهوری ) آغاز شده است تفکری کاملاً خام و عبث است.
جنگ نرم به هر گونه اقدام روانی و تبلیغاتی گفته می شود که هدف آن جامعه یا گروه است و عمده تفاوت آن با جنگ سخت (نظامی ) ، عدم درگیری و استفاده از سلاح های نظامی می باشد زیرا در جنگ نرم از سلاح های تبلیغاتی ، اعتقادی استفاده می شود
ازآنجایی که دشمن بر اساس تجربه دریافته است که تغییر نظام و افکار عمومی، دیگر به هیچ عنوان با روش هایی از قبیل جنگ نظامی و زور تحقق نمی یابد؛ به طراحی جنگ نرم و اشاعه ی تفکر لیبرال دموکراسی پرداخته و بدان دلیل که این نوع جنگ هنوز هم تا حدودی در میان مردم ناشناخته است، اکثرا به خطرات این جریان واقف نیستند و چون جنگ نرم از ظرافت خاص و مراحل متنوعی برخوردار است، با عوام فریبی و به آهستگی پیش می رود ناخود آگاه به دام آن گرفتار می شوند.
جنگ نرم به دلیل پیچیدگی و اتكاء به قدرت نرم از ویژگی های متنوعی برخوردار است .جنگ نرم در پی تغییر قالب های ماهوی جامعه و ساختار سیاسی آن است.آرام ، تدریجی و زیرسطحی است.
جنگ نرم را در شش سطح میتوان بررسی کرد
ویژگی های جنگ نرم :
۱ – پیچیده بودن
۲ – آرام و بی صدا
۳ – غافلگیر کننده
۴ – پیشرفته
۵ – هنرمندانه
۶ – سازماندهی شده
۷ – سریع و پرشتاب
۸ – دقیق نبودن مرزهای خودی و غیر خودی.
روش های اعمال جنگ :
۱ – فریب مردم
۲ – شایعه پراکنی
۳ – شبهه افکنی در جامعه
۴ – کارشکنی در برنامه ها
۵ – نفوذ (نفوذ در اشخاص- نفوذ در ارکان- نفوذ در برنامه ها و تصمیمات).
۶ – برخی اغتشاشات صنفی
ابزارهای جنگ نرم :
۱ – رسانه؛ به عنوان مهمترین ابزار جنگ نرم شامل : ماهواره، اینترنت، فضای مجازی
۲ – سلبریتی ها از هر قشری (هنرمند، ورزشکار، شاعر، خواننده و…)
اهداف جنگ نرم :
۱ – تغییر باورها و اعتقادات
۲ – تغییر افکار و اندیشه ها
۳ – تغییر رفتار
۴ – تغییر ساختار (هدف غایی)
پیامدهای جنگ نرم :
۱ – سست کردن مقاومت ملی
۲ – از بین بردن وحدت و انسجام
۳ – به هم ریختن آرامش روانی جامعه
۴ – ایجاد دوقطبی های کاذب و عمیق کردن برخی شکاف های سطحی و جزئی موجود
۵ – تقویت گرایشات به خارج از مرزها
۶ – تغییر سبک زندگی از شیوه بومی، سنتی و اسلامی به لوکس گرایی و مصرف زدگی
۷ – تغییر نگاه طهارتی مردم به برداشت صرفا بهداشتی (سگ چون واکسن زده و با شامپوی لوکس شستشو می شود پس نگهداریش در منزل بلا اشکال است!)
۸ – ترویج بی تفاوتی نسبت به محیط اطراف و اطرافیان، چه این اطراف، همسایه یا شهر دیگری باشد یا کشوری دیگر.
و…
راههای مقابله با جنگ نرم :
۱ – تکیه به خداوند و رعایت تقوا و تعبد
۲ – بصیرت افزایی
۳ – نیکوکاری
۴ – تقویت همبستگی
۵ – خدمت به مردم
۶ – شایسته گزینی
۷ – مبارزه با فساد
۸ – صداقت با مردم
۹ – حضور در مراسم
۱۰ – تقویت روحیه ایثار
۱۱ – تقویت امید در جامعه
۱۲ – باور به نقش جوانان
۱۳ – توجه جدی به پرورش کودکان و دانش آموزان
۱۴ – تسهیل ازدواج
۱۵ – توجه به معیشت مردم
۱۶ – اعتقاد به اصل “ما می توانیم”
۱۷ – ساده زیستی و پرهیز از اسراف
۱۸ – مصرف کالای داخلی
۱۹ – تلاش در جهت رفع محرومیت
تاکتیکهای جنگ نرم
۱- برچسب زدن:
بر اساس این تاکتیک، رسانه ها، واژه‌های مختلف را به صفات مثبت و منفی تبدیل کرده و آن‌ها را به آحاد یا نهاد‌های مختلف نسبت می‌دهند.
۲- تلطیف و تنویر:
از تلطیف و تنویر (مرتبط ساختن چیزی با کلمه‌ای پر فضیلت) استفاده می‌شود تا چیزی را بدون بررسی شواهد بپذیریم و تصدیق کنیم.
۳- انتقال:
انتقال یعنی اینکه اقتدار، حرمت و منزلت امری مورد احترام به چیزی دیگر برای قابل قبول‌تر کردن آن منتقل شود.
۴. تصدیق:
تصدیق یعنی اینکه شخصی که مورد احترام یا منفور است بگوید فکر، برنامه یا محصول یا شخص معینی خوب یا بد است. تصدیق فنی رایج در تبلیغ، مبارزات سیاسی و انتخاباتی است.
۵- شایعه:
شایعه در فضایی تولید می‌شود که امکان دسترسی به اخبار و اطلاعات موثق امکان پذیر نباشد.
۶- کلی گویی:
محتوای واقعی بسیاری از مفاهیمی که از سوی رسانه‌های غربی مصادره و در جامعه منتشر می‌شود، مورد کنکاش قرار نمی‌گیرد. تولیدات رسانه‌های غربی در دو حوزه سیاست داخلی و خارجی، مملو از مفاهیمی مانند جهانی شدن، دموکراسی، آزادی، حقوق بشر و… است. این‌ها مفاهیمی هستند که بدون تعریف و توجیه مشخص، در جهت اقناع مخاطبان در زمینه‌ای مشخص بکار گرفته میشوند.
۷- دروغ بزرگ:
این تاکتیک قدیمی که هنوز هم مورد استفاده فراوان است، عمدتاً برای مرعوب کردن و فریب ذهن حریف مورد استفاده قرار می گیرد.
۸- پاره حقیقت گویی:
گاهی خبر یا سخنی مطرح می‌شود که از نظر منبع، محتوای پیام، مجموعه‌ای به هم پیوسته و مرتب است که اگر بخشی از آن نقل و بخشی نقل نشود، جهت و نتیجه پیام منحرف خواهد شد.
۹- انسانیت زدایی و اهریمنسازی:
یکی از موثرترین شیوه‌های توجیه حمله به دشمن به هنگام جنگ (نرم و یا سخت)، «انسانیتزدایی» است. چه اینکه وقتی حریف از مرتبه انسانی خویش تنزیل یافت و در قامت اهریمنی در ذهن مخاطب ظاهر شد، میتوان اقدامات خشونت آمیز علیه این دیو و اهریمن را توجیه کرد.
۱۰- ارائه پیشگوییهای فاجعه آمیز:
در این تاکتیک با استفاده از آمار‌های ساختگی و سایر شیوه‌های جنگ روانی (از جمله کلیگویی، پاره حقیقتگویی، اهریمن سازی و …) به ارائه پیشگوییهای مصیبتبار میپردازند که بتوانند حساسیت مخاطب را نسبت به آن افزایش داده و بر اساس میل و هدف خویش افکار وی را هدایت نمایند.
نویسنده : سمیه مسگرزاده
